Aanzienlijk verlies van spierweefsel na 5 dagen rust

Nagenoeg iedere atleet krijgt in zijn of haar sportcarrière te maken met blessures. Afhankelijk van de ernst van de blessure kan de verplichte rust oplopen tot 6 weken of meer. Alle medische begeleiders van de atleet zullen onderkennen dat rust ten koste gaat van de spierkracht. Er treedt immers spieratrofie op.

Maar hoe snel resulteert spieratrofie nu eigenlijk in een meetbaar verschil in bijvoorbeeld spierkracht of de dwarsdoorsnede van de spier? Opvallend genoeg is bijna al het onderzoek op dit gebied uitgevoerd over een periode van tenminste 2 weken. Met andere woorden, over het effect van het immobiliseren van een gewricht gedurende een kortere periode dan 2 weken is eigenlijk vrij weinig bekend.

Knie in het gips

Om de effecten van het immobiliseren gedurende een korte periode inzichtelijk te maken, heeft een groep onderzoekers onder leiding van Luc van Loon een studie uitgevoerd bij 24 gezonde mannelijke proefpersonen. De proefpersonen lieten gedurende 5 of 14 dagen 1 van hun knieën in het gips zetten van 10 cm boven de enkel tot 25 cm boven de knie. Hierbij stond de knie in een hoek van 30 graden zodat het nagenoeg onmogelijk was nog op het been te staan. Tijdens de gipsperiode mochten de proefpersonen zich niet intensief inspannen.

Uit een herhaald uitgevoerde CT-scan bleek dat de dwarsdoorsnede van de kniestrekkers (m. quadriceps femoris) met 3,5% en 8,4% af was genomen na respectievelijk 5 en 14 dagen immobilisatie. Deze procentuele afnames komen overeen met een afname van de spiermassa van ongeveer 150 gram en 350 gram. De afname van de spiermassa ging tevens gepaard met een afname van de strekkracht van het bovenbeen. De proefpersonen konden na 5 en 14 dagen immobilisatie respectievelijk 9,0% en 22,9% minder kracht leveren.

Spieren zoveel mogelijk blijven trainen

Deze studie van Wall e.a. laat duidelijk zien dat de immobilisatie van een gewricht al na 5 dagen tot een aanzienlijk krachtverlies leidt als gevolg van een afnemende spiermassa. Dit heeft onherroepelijk negatieve gevolgen voor de sportprestatie. Atleten die door een blessure gedwongen moeten rusten, dienen hier dus rekening mee te houden.

Overigens laten de resultaten van deze studie ook zien dat als de functie van een spier deels intact blijft, de spiermassa behouden kan blijven. De omvang van de m. rectus femoris, onderdeel van de m. quadriceps femoris, bleef bij de proefpersonen namelijk zelfs na 14 dagen nog intact. Dit kwam volgens de auteurs doordat deze spier zijn functie over de heup nog wel kon uitoefenen.

Indien een spier die een functie heeft over 2 gewrichten, een zogenaamde bi-articulaire spier, door immobilisatie zijn functie over 1 gewricht niet meer kan uitoefenen, is de functie over het andere gewricht dus nog wel te trainen. Hiermee is het verlies aan spiermassa en spierkracht te beperken of zelfs in het geheel te voorkomen, waardoor een atleet sneller op zijn oude niveau kan terugkeren.

Hoewel in deze studie het effect van volledige immobilisatie door gips is onderzocht, is gips in de praktijk bij veel blessures natuurlijk niet noodzakelijk. De afname van de spiermassa zal bij een lichte blessure waarbij de spier nog wel licht te belasten is dan ook minder zijn dan in deze studie is gevonden.