Peesklachten
Kniepeesklachten, zoals patellatendinopathie (ook wel ‘jumpers knee’), en achillespeesklachten, zoals achilles tendinopathie, komen vaak voor bij explosieve sporten zoals volleybal, handbal, basketbal, en korfbal 1-4. Bij volleyballers op hoog niveau ervaart gemiddeld 40 tot 50 procent klachten aan de patellapees 1,2.
Stijve pezen beschermen beter
Hoewel meerdere factoren bijdragen aan het ontstaan van tendinopathie, vormt mechanische belasting op pezen één van de belangrijkste oorzaken 5-7. Deze belasting zorgt voor rek: hoe meer een pees oprekt bij spiersamentrekking, hoe groter de schade 8,9. De mate van rek hangt af van de stijfheid van de pees. Een stijve pees rekt minder op en biedt daarom bescherming tegen overbelasting.
Disbalans in spier- en peeseigenschappen
Spieren reageren goed op verschillende trainingsvormen zoals sprongen, lichte en zware krachttraining 7,10,11. Pezen daarentegen reageren vooral op zware krachttraining 12. Wanneer sporters veel springen of sprinten, worden de spieren wel sterker, maar blijven de pezen relatief slap. Zo ontstaat een disbalans: bij elke krachtige spiercontractie levert de spier veel trekkracht op de pees, wat bij herhaalde belasting kan leiden tot opstapelende schade en uiteindelijk peesklachten.
Krachttraining voor stijvere pezen
Zware krachttraining vergroot de stijfheid van pezen en helpt zo om patella- en achillespeesklachten te voorkomen 13,14 of te behandelen 15. Onderzoek bij handballers en volleyballers13,14 laat zien dat gericht krachttrainen het aantal peesblessures sterk vermindert op basis van het onderstaande protocol (zie ook Figuur 1) 7,12,16:
- Gebruik een gewicht waarmee je ongeveer 5 herhalingen kunt doen (85-90% van je 1RM), of voer isometrische contracties uit op diezelfde intensiteit;
- Doe 4 sets van 5 herhalingen;
- Houd elke herhaling 3-5 seconden vast (isometrisch);
- Neem 3-5 seconden rust tussen herhalingen en 1-2 minuten tussen sets;
- Train drie keer per week;
- Train beide benen in elke sessie.
Figuur 1. Links: voorbeeld van een patellapeesoefening die je thuis op een stoel kunt doen. Rechts: richtlijnen voor effectieve peestraining. Een vergelijkbaar protocol werkt ook voor de achillespees.
Conclusie
Een disbalans tussen spierkracht en peesstijfheid vergroot het risico op peesblessures. Zware krachttraining herstelt deze balans, voorkomt klachten en ondersteunt het herstel bij bestaande tendinopathieën.
Bronnen
- Ferretti A, Puddu G, Mariani PP, Neri M. Jumper’s knee: an epidemiological study of volleyball players. The physician and sportsmedicine. 1984;12(10):97-106.
- Lian Ø, Holen K, Engebretsen L, Bahr R. Relationship between symptoms of jumper’s knee and the ultrasound characteristics of the patellar tendon among high level male volleyball players. Scand J Med Sci Sports. 1996;6(5):291-296.
- Mahmut A, ÖZDİNÇ M. Sports Injuries Seen in Korfball Players: Assessment of Injuries’ Areas and Types. Turkish Journal of Sport and Exercise. 2020;22(3):500-504.
- Pillay JD, Mkhwanazi BN. Evolving injury profiles amid advancing sport: Musculoskeletal injuries in ringball players. S Afr j sports med. 2020;32:1-6.
- Edwards WB. Modeling overuse injuries in sport as a mechanical fatigue phenomenon. Exerc Sport Sci Rev. 2018;46(4):224-231.
- Magnusson SP, Langberg H, Kjaer M. The pathogenesis of tendinopathy: balancing the response to loading. Nature Reviews Rheumatology. 2010;6(5):262-268.
- Mersmann F, Bohm S, Arampatzis A. Imbalances in the Development of Muscle and Tendon as Risk Factor for Tendinopathies in Youth Athletes: A Review of Current Evidence and Concepts of Prevention. Review. Front Physiol. 2017:987.
- Wren TA, Lindsey DP, Beaupre GS, Carter DR. Effects of creep and cyclic loading on the mechanical properties and failure of human Achilles tendons. Ann Biomed Eng. Jun 2003;31(6):710-7.
- Firminger CR, Edwards WB. Effects of cyclic loading on the mechanical properties and failure of human patellar tendon. J Biomech. May 7 2021;120:110345.
- Mersmann F, Bohm S, Schroll A, Boeth H, Duda G, Arampatzis A. Evidence of imbalanced adaptation between muscle and tendon in adolescent athletes. Scand J Med Sci Sports. Aug 2014;24(4):E283-E289.
- Mersmann F, Charcharis G, Bohm S, Arampatzis A. Muscle and Tendon Adaptation in Adolescence: Elite Volleyball Athletes Compared to Untrained Boys and Girls. Front Physiol. 06/16
- Bohm S, Mersmann F, Arampatzis A. Human tendon adaptation in response to mechanical loading: A systematic review and meta-analysis of exercise intervention studies on healthy adults. Sports Medicine-Open. 2015;1(1):1-18.
- Mersmann F, Domroes T, Pentidis N, et al. Prevention of strain‐induced impairments of patellar tendon micromorphology in adolescent athletes. Scand J Med Sci Sports. 2021;31(8):1708-1718.
- Mersmann F, Laube G, Marzilger R, Bohm S, Schroll A, Arampatzis A. A Functional High-Load Exercise Intervention for the Patellar Tendon Reduces Tendon Pain Prevalence During a Competitive Season in Adolescent Handball Players. Front Physiol. 2021;12:626225.
- Radovanović G, Bohm S, Peper KK, Arampatzis A, Legerlotz K. Evidence-Based High-Loading Tendon Exercise for 12 Weeks Leads to Increased Tendon Stiffness and Cross-Sectional Area in Achilles Tendinopathy: A Controlled Clinical Trial. Sports Medicine-Open. 2022;8(1):1-19.
- Bohm S, Mersmann F, Tettke M, Kraft M, Arampatzis A. Human Achilles tendon plasticity in response to cyclic strain: effect of rate and duration. J Exp Biol. Nov 15 2014;217(Pt 22):4010-7.
